(Ёде аз устод Мирзоев Ғоиб, ки то лаҳзаҳои охири ҳаёт бо Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ ҳамнафас буд)
Устод Мирзоев Ғоиб яке аз чеҳраҳои барҷастаи илми забоншиносии тоҷик мебошад, ки тамоми умри пурбаракаташро ба омӯзишу таҳқиқ ва рушди забони модарӣ бахшид. Ӯ дар деҳаи Чилчаи ноҳияи Совети собиқ (ҳоло Темурмалик) ба дунё омада, аз хонадони деҳқон буд. Муҳити содаву поки кӯҳистон дар шахсияти ӯ меҳнатдӯстӣ ва иродаи қавиро парвариш кард, ки минбаъд дар тамоми фаъолияти илмӣ ва омӯзгории ӯ намоён гардид. Мирзоев Ғ. роҳи зиндагиро аз мактаби деҳа оғоз намуда, бо заҳмати пайваста тавонист ба яке аз муҳаққиқони маъруфи соҳаи забошиносӣ, аз ҷумла калимасозӣ табдил ёбад.
Пас аз хатми мактаби миёна, Мирзоев Ғ. чанд муддат ҳамчун колхозчӣ фаъолият кард, ки ин низ ба ӯ дарк ва эҳсоси воқеии зиндагии мардумро омӯхт. Аз ҳамин давра майли беандозааш ба илму омӯзгорӣ падид омад ва соли 1962 ӯ ба факултаи забон ва адабиёти тоҷики Институти давлатии педагогии Кӯлоб дохил шуд. Дониш ва маҳорати илмии ӯ аз рӯзҳои нахустини таҳсил маълум буд, ки ин сабаб гардид, баъдтар ба сифати аввалин хатмкардаи донишгоҳ ба аспирантураи Институти забоншиносии АИ СССР роҳ ёбад.
Дар солҳои таҳсили аспирантура дар шаҳри Ленинград (ҳоло Санкт-Петербург) Мирзоев Ғ. таҳти роҳбарии забоншиноси маъруфи рус В.С. Соколова ба таҳқиқи мавзуи калимасозӣ машғул шуд. Ин давра барои мавсуф давраи ташаккули илмии воқеӣ буд, ки дар он ба таҳқиқоти амиқ ва назариявии соҳаи худ пардохт. Рисолаи номзадии ӯ таҳти унвони «Калимасозии пасвандии ҳиссаҳои номии нутқ дар забони муосири тоҷикӣ» дар соли 1987 дар Душанбе дифоъ гардид ва он ба илми тоҷик навоварӣ ворид кард. Маҳз бо заҳмати ӯ ва ҳамфикронаш калимасозӣ дар забоншиносии тоҷик ҳамчун як соҳаи мустақил ва худмухтор ба расмият шинохта шуд.
Мирзоев Ғоиб дар тадқиқоти худ масъалаҳои назариявии калимасозиро бо диди тоза таҳлил намуд. Ӯ мавқеи калимасозиро аз таҳлили морфологии таркиби калима ҷудо карда, воҳидҳо ва мафҳумҳои асосии онро дақиқ кард. Ин кор на танҳо барои таҳқиқоти минбаъда заминаи назариявӣ гузошт, балки дар таҳияи дастурҳои таълимӣ ва барномаҳои омӯзишии забони тоҷикӣ нақши муҳим бозид. Аз ин ҷиҳат саҳми ӯ дар рушди назарияи калимасозии тоҷик бесобиқа ва арзишманд аст.
Фаъолияти омӯзгории Мирзоев Ғоиб қариб шаш даҳсоларо дарбар мегирад. Ӯ пас аз хатми донишгоҳ ва бозгашт аз хизмати ҳарбӣ, дар кафедраи забони тоҷикии донишгоҳ ба кори омӯзгорӣ шуруъ намуд. Солҳои зиёд ҳамчун омӯзгор, мудири кафедра, ҷонишини декан ва баъдтар декани факултаҳои гуногун хизмат кард. Дар ҳамаи ин вазифаҳо ӯ ҳамеша бо сидқу сафо барои баланд бардоштани сатҳи таълим ва тарбияи мутахассисони босавод талош меварзид. Донишҷӯён ва ҳамкоронаш ӯро ҳамчун шахси хоксор, меҳнатдӯст ва дорои маърифати баланд мешинохтанд.
Саҳми Мирзоев Ғ. дар рушди донишгоҳ низ назаррас буд. Ӯ ҳамчун аввалин хатмкардаи донишгоҳ, ки дар як маркази бузурги илмии хориҷи кишвар таҳсил намуда буд, таҷрибаи ғанӣ ва донишҳои навро ба ҳамкорону донишҷӯён интиқол дод. Солҳои фаъолияти ӯ ҳамчун муовини ректор, декан ва мудири кафедра ба тавсеаи пойгоҳи моддиву техникии факултаҳо, такмили барномаҳои таълимӣ ва ҳамкориҳои илмӣ мусоидат намуданд.
Устод Мирзоев Ғоиб дар паҳлуи фаъолияти илмӣ ва омӯзгорӣ ба корҳои ҷамъиятӣ низ машғул буд. Ӯ узви Ассотсиатсияи умумииттифоқии шарқшиносони АИ СССР, узви Шурои ҷумҳуриявии ҳамгунсозии истилоҳот ва инчунин довари дараҷаи ҷумҳуриявӣ оид ба гӯштини тарзи озод буд. Ин ҳама шаҳодат аз он медиҳад, ки ӯ шахсияти фаъол ва гуногунҷанба буд, ки на танҳо дар соҳаи худ, балки дар паҳлуҳои дигар низ саҳм мегузошт.
Таълифоти устод Мирзоев Ғ., махсусан монографияи «Суффиксальное словообразование в современном Таджикистан», имрӯз ҳам ҳамчун манбаи боэътимод барои муҳаққиқон ва омӯзгорон хизмат мекунанд. Дар конфронсҳои илмии ҷумҳуриявӣ ва байналмилалӣ маърӯзаҳои илмии ӯ бо маводи ғанӣ ва таҳлили амиқ ҳамеша мавриди таваҷҷуҳ буданд.
Мирзоев Ғоиб дар баробари фаъолияти илмӣ ва омӯзгорӣ бо хислатҳои неки инсонӣ низ намунаи ибрат буд. Хоксорӣ, меҳрубонӣ ва дастгирии ҳамкорон ва донишҷӯён аз хусусиятҳои ҷудонашавандаи ӯ буданд. Ӯ ба шогирдони худ на танҳо дониш, балки муҳаббат ба забон ва фарҳанги миллӣ меомӯзонд ва онҳоро барои таҳқиқоти нав ва хизмати содиқона ба Ватан ҳидоят мекард.
Худро хушбахт мешуморам, ки имкони омӯзиш ва таълим гирифтан аз ин шахсияти фарҳехта, донишманд ва некномро доштам. Аз таълимоти ӯ на танҳо донишҳои илмӣ, балки дарси одобу ахлоқро низ омӯхтам. Ӯ бо донишу таҷрибаи бойи худ намунаи олии омӯзгор буд ва ҳамзамон чун падар барои мо ғамхор ва мушфиқ буд, ки ҳамеша ҷойи хосса ва эҳтироми беандоза дошт. Ҳар сухан ва амалаш барои мо раҳнамоӣ ва ибрат буд.
Дар дарсҳо ӯ ҷиддият ва тартиботро риоя мекард ва ҳамзамон бо донишҷӯён муносибати созанда ва меҳрубон дошт. Сахтгирӣ ва серталабии ӯ бо ахлоқ ва рафтори намунавияш мувофиқ буд, ки ин муносибат барои мо илҳомбахш ва таъсирбахш буд. Бо ин хислатҳо ӯ на танҳо ба донишомӯзӣ, балки ба тарбияи шахсият ва омӯзиш ба одоби зиндагӣ низ аҳамияти зиёд медод. Ҳар як лаҳзае, ки дар суҳбат ва канори устод Мирзоев Ғоиб гузарондем, сабақи муҳим барои зиндагӣ ва муносибатҳои инсонӣ мебошад ва ҳеҷ гоҳ фаромӯш намешавад.
Бо гузашти солҳо, устод Мирзоев Ғоиб ҳамчун шахсияти барҷаста дар таърихи илму маорифи кишвар боқӣ хоҳад монд. Ёдоварии хотираи неки устод дар арафаи таҷлили ҷашни 80-солагии Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ басо рамзӣ ва боиси ифтихори мост, инчунин аминем, ки аз эшон ҳамеша бо ифтихор ва бо эҳтиром ёд карда мешавад. Осори илмии ӯ, саҳми назариявиаш дар забоншиносӣ ва хизмати бемислаш дар тарбияи насли нави забоншиносон ҳамчун як мероси гаронбаҳо барои ҷомеаи илмӣ боқӣ хоҳад монд.
Ӯ то охири умр дар кафедраи забоншиносӣ ва таърихи забони Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ ба сифати дотсент фаъолият кард ва бо меҳру муҳаббати беандоза ба касбу илмаш машғул буд. Устод боре дар як суҳбат, ба ин мазмун иброз доштанд, ки борҳо пешниҳод гардид, ки то дар донишгоҳҳои бонуфузи марказ ба кор дарояд, аммо чунин пешниҳодҳоро рад кардаанд. Устод қайд карданд, ки ман, ки дастпарвардаи Донишгоҳи давлатии Кӯлоб мебошам ва вазифаи аслӣ ва масъулияти ҳақиқӣ ин аст, ки ба тарбияи насли ҷавон дар ин гӯшаи Ватан хизмат кунам. Ин садоқати устод на танҳо рисолати шахсӣ, балки намунаи воқеии ҷасорат ва поквиҷдонӣ дар роҳи таълимро нишон медиҳад. Воқеан, ин рафтор намунаи баланди масъулиятшиносӣ, вафодорӣ ба касб ва ҷомеа мебошад.
Рӯзи 7 апрели соли 2025 вафоти Мирзоев Ғоиб барои аҳли илму маориф ва ҷомеаи тоҷик талафоти бузург буд. Аммо номи нек ва хизматҳои ӯ дар ёди ҳамагон зиндаву ҷовид мемонад ва барои наслҳои оянда намунаи ибрат хоҳад буд.
Шамшоди Ҷамшед, дотсент, мудири кафедраи адабиёти тоҷики Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣ