Мунозираҳо ва муносибатҳои дӯстонаи байни Тоҷикистон, Қирғизистон ва Узбекистон дар таърихи онҳо хеле мураккаб ва тағйирёбанда будаанд. Бо вуҷуди таърихии дароз, ки бо давраҳои мухталиф ва масъалаҳои марзӣ ва сиёсӣ гузаштаанд, ахиран ин се кишвар ба як навъи тавофуқ ва ҳамкории нав расидаанд.
Саммити сеҷониба, ки санаи 31-уми марти соли 2025 баргузор шуд, як марҳалаи муҳим дар таҳкими муносибатҳои дуҷониба ва бисёрҷониба дар Осиёи Марказӣ мебошад.
Ин саммит як марҳалаи нав ва хеле муҳим дар робитаҳои дуҷониба ва бисёрҷониба дар Осиёи Марказӣ шомил шуд, ки имкон медиҳад барои ташаккул ва таҳкими як минтақаи мустаҳкамтар ва дӯстонаи амаликунандаи умумии кишварҳо, ки ба ташаккул додани рушди устувор, амният ва субот нигаронида шудаанд.
Дар гузашта Тоҷикистон, Қирғизистон ва Узбекистон бо мушкилоти марзӣ ва муноқишаҳои сарҳадӣ рӯ ба рӯ буданд. Масъалаҳои марзӣ, ки дар солҳои 90-ум ва 2000-ум ба вуҷуд омаданд, аз ҷиҳати сиёсӣ ва амниятӣ барои кишварҳо як ҳолати ногувор буд.
Саммити сеҷониба, ки дар он раҳбарони кишварҳо аҳд карданд, ки ҳамкории худро дар бахшҳои гуногуни иқтисодӣ, фарҳангӣ, иҷтимоӣ ва амниятӣ, махсусан дар масъалаи марзӣ ва истифодаи захираҳои табиии минтақа, тақвият бахшанд, як марҳалаи нав дар муносибатҳои онҳоро нишон медиҳад.
Бар замми ин, барои беҳтар кардани робитаҳои нақлиётӣ ва иқтисодӣ, сарварони Тоҷикистон ва Қирғизистон тасмим гирифтанд, ки парвозҳои мустақими ҳавоии байни ду кишвар барқарор карда шаванд. Ин иқдом ба осон кардани муомилоти тиҷоратӣ ва рушди сайёҳӣ мусоидат хоҳад кард, ки як нуқтаи амиқи назар барои беҳтар кардани олами тиҷорат ва робитаҳои байниминтақавӣ хоҳад буд.
Ҳадафи асосии ин саммит ва иқдомҳои ворида дар он, на танҳо таҳкими дӯстии минбаъда, балки таъмини амният ва суботи сиёсӣ ва иқтисодии кишварҳо мебошад. Таҳкими ҳамкории минтақавӣ, аз ҷумла ҷалби кишварҳои дигар ба ҳамкории умумӣ, ба ғайр аз давлатҳои дохилӣ, барои Осиёи Марказӣ ва тамоми ҷаҳон аҳамияти махсус дорад.
Хулас, ин санаи таърихӣ воқеан як рамзи эволютсия ва созиш байни ин кишварҳо буда, онҳо кушиш мекунанд, ки на танҳо муноқишаҳои гузашта ва баҳсҳои марзиро фаромӯш кунанд, балки роҳҳои нав ва устувори ҳамкориро барои рушд, амният ва субот дар минтақаи Осиёи Марказӣ пайдо намоянд.
Муродзода Баҳриддин – дотсент, декани факултети филологияи хориҷии Донишгоҳи давлатии Кӯлоб ба номи Абуабдуллоҳи Рӯдакӣф